به گزارش روابط عمومی سازمان مدیریت صنعتی، ابوالفضل کیانی بختیاری، مدیر عامل سازمان مدیریت صنعتی در مراسم اختتامیه دومین مدرسه بین المللی سیاستگذاری صنعت و فناوری در پنل تخصصی انقلاب صنعتی چهارم و جامعه 5 در اقتصاد ایران در خصوص الزامات سیاست گذاری جامعه 5.0 و نسل 5 صنعت به سخنرانی پرداخت.
جامعه 5.0؛ يك جامعه انسانمحور
کیانی بختیاری در ابتدا با تعریفی از جامعه 5.0، اظهار داشت:
جامعه 5.0 يك جامعه انسانمحور است كه از طريق سيستمي كه فضاي سايبر و فضاي فيزيكي را يكپارچه ميكند، ميان پيشرفتهاي اقتصادي و فناورانه و حل مسائل اجتماعي تعادل برقرار ميكند.
تفاوت های جامعه 4 و 5
وی با اشاره به تفاوت های جامعه 4.0 و 5.0 گفت:
در جامعه اطلاعات (جامعه 4.0)، توانايي افراد براي يافتن اطلاعات ضروري در انبوهي از اطلاعات محدود است و تحليل اطلاعات نيز يك بار اضافي بر دوش افراد به حساب ميآيد.
از سويي ديگر، سن و سطح توانمندي افراد نيز يك عامل محدودكننده در استخراج و استفاده از اطلاعات است در حالی که در جامعه 5 این محدودیت ها وجود ندارد.
جامعه 5.0 به حد بالايي از همگرايي بين فضاي سايبر (فضاي مجازي) و فضاي فيزيكي (فضاي واقعي) برخوردار است.
در جامعه اطلاعات (جامعه 4.0)، افراد از طريق اينترنت به خدماتي ابري (پايگاههاي داده) دسترسي پيدا كنند و اطلاعات يا دادهها را جستجو، بازيابي و تحليل كنند.
در جامعه 5.0، حجم انبوهي از اطلاعات از طريق حسگرهاي فضاي فيزيكي، در فضاي سايبر در قالب كلان داده جمعآوري ميشود.
در فضاي سايبر، كلانداده از طريق هوش مصنوعي تحليل ميشود و نتايج اين تحليل در فضاي فيزيكي و به اشكال مختلف بطور مستقیم به انسان بازخورد داده ميشود.
در جامعه 5.0، افراد، اشيا و سيستمها در فضاي سايبر با هم مرتبط ميشوند و نتايج بهينهاي كه از طريق هوش مصنوعي به دست ميآيد، به انسانها در فضاي فيزيكي بازخورد داده ميشود. اين فرايند، ارزش جديدي را براي صنعت و جامعه به ارمغان ميآورد كه پيش از اين ممكن نبود.
جامعه 5.0 و راهکاری برای چالش های پیش رو / سالخوردگی جامعه؛ ابرچالشی در آینده
مدیر عامل سازمان مدیریت صنعتی با بیان اهداف جامعه 5.0 بیان کرد:
با پيشرفت فناوری زندگي آسانتر ميشود و با افزایش تقاضا براي انرژي و مواد غذايي رو به رو می شویم، دوره زندگي طولانيتر ميشود و جامعه سالخورده پيشرفت ميكند، چیزی که نگرانی های دولت را نیز به همراه دارد.

در چنين فضايي، اتخاذ تهميداتي براي كاهش آلودگي ناشي از گازهاي گلخانهاي، افزايش توليد مواد غذايي و كاهش اتلاف آن، كاهش هزينههاي ناشي از سالخوردگي جامعه، حمايت از صنعتيسازي پايدار، بازتوزيع ثروت و اصلاح نابرابريهاي منطقهاي ضروري است و رويكرد جامعه 5 در پاسخ به اين چالش ها بوجود آمده است.
کیانی بختیاری همچنین افزود:
ژاپن به دنبال آن است تا جامعه 5.0 را بهعنوان جامعهاي كه اين فناوريها را در تمام صنايع و فعاليتهاي اجتماعي به هم پيوند ميدهد استقرار دهد تا بهطور موازي با پيشرفت هاي فناورانه و اقتصادي راهكارهايي براي مسائل اجتماعي بدست آورد.
ژاپن قصد دارد نخستين كشوري در جهان شود كه به يك جامعه انسانمحور (جامعه 5.0) دست مييابد كه در آن، همه ميتوانند از زندگي باكيفيت و پرانرژي لذت ببرند.
جامعه 5.0 اين كار را از طريق پيوند دادن فناوريهاي پيشرفته در صنايع متنوع و فعاليتهاي اجتماعي و بهپيش بردن نوآوري براي خلق ارزش جديد انجام ميدهد.
جامعه ای از جنس آینده نگری در راه است
وی ضمن بیان اینکه نواوري در جامعه 5 از جنس نوآوري اجتماعي است، افزود:
جامعه 5.0، يك جامعه آيندهنگر است كه حس رخوت و درجاماندگي فعلي را در هم ميشكند.
جامعه 5.0 جامعهاي است كه اعضايش براي هم احترام متقابل قائلاند، از محدوديتهاي نسلي فراتر ميروند و هر فردي ميتواند زندگي فعال و شادمانهاي داشته باشد.
در جامعه 5.0، ارزشهاي جديد خلقشده از طريق نوآوري، شكافهاي منطقهاي، سني، جنسيتي و زباني را حذف ميكنند و محصولات و خدماتي ارائه مي شود كه بهگونه اي متنوع براي نيازهاي خاص و نيازهاي آشكار و پنهان مردم طراحي شدهاند. از اين طريق، ميتوان به جامعهاي دست يافت كه همزمان از لحاظ اقتصادي پيشرفت ميكند و راهكارهايي براي حل مسائل اجتماعي نيز مييابد.
ارزشهاي جديد در حوزه تحركآوري
مدیر عامل سازمان مدیریت صنعتی با مثال هایی از ارزشهاي جديد در حوزه تحركآوري، بیان کرد:
در جامعه 5.0، ارزشهاي جديدي از طريق تحليلهاي هوش مصنوعي از كلاندادهها خلق ميشود. اين كلاندادهها از اطلاعات متنوع موجود در پايگاههاي داده شامل دادههاي حسگرهاي موجود در خودروها، اطلاعات لحظهاي وضع هوا، ترافيك، خدمات شهري، غذا، تاريخچه افراد و ... به دست ميآيد.
در نتيجه اين تحليل، این منافع حاصل میشود:
تسهيل سفر و گردشگري از طريق فراهمسازي مسيرهاي گردشگري مناسب و پيشنهاد برنامه بهينه با در نظر گرفتن آب و هوا، ترافيك و ساير موارد.
تسهيل عبور و مرور از طريق تركيب خدمات بهاشتراكگذاري خودرو، حملونقل عمومي و ...
توانمنديسازي افراد كمتوان فيزيكي براي حركت آزاد با استفاده از صندليهاي چرخدار خودران
ارزشهاي جديد در حوزه محصولات غذایی
کیانی بختیاری همچنین ارزشهاي جديد در حوزه محصولات غذایی را عنوان کرد و گفت:
در جامعه 5.0، تحليل كلاندادهها اطلاعات متنوعي شامل حساسيتهاي فردي، اطلاعات محصولات غذايي، محصولات غذايي ذخيرهشده در فريزرهاي خانگي، موجودي انبارهاي مواد غذايي و شرايط بازار بهوسيله هوش مصنوعي در اختيار قرار مي دهد.
در نتيجه اين تحليل، این منافع بدست می آید:
تسهيل خريد مواد غذايي از طريق فراهمسازي پيشنهادهاي متناسب با حساسيتهاي فردي يا ترجيحات غذايي هر مشتري
كاهش اتلاف از طريق اتوماسيون مديريت سردخانههاي مواد غذايي و ايجاد امكان سفارش و خريد مواد غذايي مورد نياز
خوشايندسازي غذا خوردن از طريق فراهمسازي پيشنهاديهاي پخت بر اساس ترجيحات خانوادگي يا شرايط سلامتي روزانه
و در سطح كل جامعه، كاهش اتلاف مواد غذايي و رقابتيتر كردن صنعت غذا
ارزشهاي جديد در حوزه انرژي
وی در ادامه به بیان مثال هایی از ارزش های جدید در حوزه انرژی پرداخت و افزود:
در جامعه 5.0، ارزشهاي جديد از این شيوهها پدید ميآید:
تحليل كلاندادههاي حاوي اطلاعات متنوع شامل دادههاي هواشناسي، شرايط عملياتي نيروگاهها، وضعيت شارژ وسايل نقليه برقي و ميزان مصرفي انرژي در هر خانه از طريق هوش مصنوعي در اختيار قرار مي دهد.
در نتيجه اين تحليل، منافعی که حاصل می شود این موارد است:
تأمين مداوم انرژي از طريق ابزارهاي متنوع توليد انرژي بر اساس پيشبيني دقيق تقاضا و شرايط آب و هوايي
دستيابي به توليد محلي براي مصرف محلي با استفاده از وسايل نقليه برقي و هيدروژني و ارتقاي خدمات شهري منطقهاي
در كل جامعه، تأمين مداوم انرژي و كاهش بار محيطي از طريق كاهش گازهاي گلخانهاي
جامعه 5.0 و نوید يك جامعه انسانمحور
مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی با اشاره به اینکه جامعه 5.0 همگرايي فضاي سايبر و فيزيكي را ارتقا ميدهد و هوش مصنوعي مبتني بر كلانداده را توانمند ميسازد و به روباتها اين قابليت را ميدهد تا كارهايي كه انسانها تا كنون انجام ميدادهاند را انجام داده يا پشتيباني كنند، گفت:
اين قابليتها انسان را از كارها و وظايف آزاردهنده روزانه رها ميسازند و از طريق خلق ارزشهاي جديد، اين امكان را فراهم ميسازند كه محصولات و خدمات متناسب، براي افراد كه به آنها نياز دارند و در زمان نياز، توليد و ارائه شوند. اين فرايند، كل سيستم سازماني و اجتماعي را بهينه ميسازد.
جامعه 5.0 جامعهاي است كه در آن هر فرد مركزيت دارد، نه جامعهاي كه در آن هر فرد توسط هوش مصنوعي و روباتها كنترل ميشود.
دستيابي به جامعه 5.0 با ويژگيهاي مذكور، نه تنها ژاپن بلكه كل جهان را توانمند ميسازد تا توسعه اقتصادي را همزمان با حل مسائل كليدي اجتماعي محقق كند. جامعه 5.0 همچنين ميتواند در تحقق اهداف توسعه پايدار سازمان ملل متحد سهم مهمي ايفا كند.
نسل پنجم صنعت اهداف و گستره ای فراتر از تولید کالاها و خدمات و سود آوری دارد و بر سه عنصر انسان، پایداری و تاب آوری
توجه به پايداری و مسئولیت اجتماعی شرکتی و سازمانی در نسل 5 صنعت
وی با اشاره به موضوع به پايداری و مسئولیت اجتماعی شرکتی و سازمانی و اهمیت این موضوع، بیان کرد:
از منظر اجتماعي ؛ شركتها هر يك به ميزاني از منابع عمومي براي تحقق سودآوري استفاده ميكنند، پس بنابراین باید به تا حدودی منافع عمومی نیز ایجاد کنند.
عملیات برخي شركتها تبعات اجتماعی و زيستمحيطي دارد که می باید مورد توجه قرار گیرد.
از منظر شركتي؛ ایفای نقش مسئولیت اجتماعی اثراتی چون بهبود تصوير شركت در افكار عمومی، ارتقاي برند، كاهش برخي ريسكها از جمله ريسك منابع انساني، افزايش وفاداري مشتريان، افزايش جذابيت شركت براي سرمايهگذاران و استفاده از برخي معافيتهاي قانوني را در پی خواهد داشت .
صنعت سبز در نسل 5 صنعت
مدیر عامل سازمان مدیریت صنعتی در ادامه این برنامه به موضوع پايداري ( صنعت سبز) در نسل 5 صنعت پرداخت و با تعریفی از اقتصاد سبز، اظهار داشت:
صنعت سبز به صنعتی گفته می شود که در تأمين مواد اوليه، فرايندهاي توليد، مديريت چرخه مواد و محصولات و مديريت پسماندها،
بهگونهاي عمل ميكنند كه كمترين آثار زيستمحيطي را به جا ميگذارند.
تلاش اقتصادها براي يافتن راهي پايدار به سمت رشد از طريق سرمايهگذاري سبز و پيادهسازي اقداماتي كه منجر به سرمايهگذاريهاي مسئوليتپذير هم در بخش خصوصي و هم دولتي شود.
صنايع و محصولات دوستدار محيط زيست

وی ضمن تعریف صنايع و محصولات دوستدار محيط زيست، گفت:
صنايع دوستدار محيط زيست؛ صنايعي از مواد اوليه پايدار براي توليد استفاده ميكنند و محصولات دوستدار محيط زيست توليد مي كنند.
محصولات دوستدار محيط زيست؛ محصولاتي كه هم در چرخه توليد، هم مصرف و هم بازيافت، آسيبي به محيط زيست وارد نميكنند.
کیانی بختیاری در ادامه در پاسخ به اینکه چرا دوستدار محيط زيست اهمیت دارد، بیان کرد:
رشد اقتصادي صنايع سبز نشاندهنده افزايش اقبال عمومي به اين صنايع است، مورد دوم اینکه شايد در آينده صنايع غيرسبز، بهطور روزافزوني مورد اقبال كمتر عمومي قرار گيرند و در پایان ايجاد الزامات قانوني در مورد گازهاي گلخانهاي برا ي كشورهاي در حال توسعه (توافقنامه پاريس و موارد مشابه) را به همراه دارد.
برنامه زيست سازگار دولت ها در نسل 5 صنعت
مدیر عامل سازمان مدیریت صنعتی از برنامه زيست سازگار دولت ها در نسل 5 صنعت گفت و تصریح کرد:
EMAS
این برنامه مديريت و مميزي زيست محيطي كميسيون اروپا و نسل 5 صنعت است که با هدف تشويق شركتها و سازمانهاي مختلف در همه بخشها براي رعايت استاندارد هاي زيست محيطي و توسعه صنعت سبز صورت میگیرد.
شيوه عمل آن اینگونه است که شركتها و سازمانها بايد عملكرد زيستمحيطي خود را ارزيابي، گزارش و بهبود دهند.
اعتبارسنجي اين برنامه در هر كشور توسط يك نهاد مستقل ذيصلاح (Third Party) تأييد ميشود. شركتها براي آغاز اين برنامه، بايد با يك نهاد مستقل را انتخاب كنند.
EU Ecolabel
يك برنامه برچسبگذاري اختياري است که توسط پارلمان اروپا با هدف محصولات و خدمات صورت میگیرد.
اين برچسب تعالي زيستمحيطي به محصولات و خدماتي داده ميشود كه استانداردهاي تعالي زيستمحيطي را در چرخه عمر خود (از ماده خام تا توليد، توزيع و بازيافت) رعايت كنند و شركتها را تشويق ميكند كه محصولات ماندگار، قابل ترميم و قابل بازيافت توليد كنند.
Blue Angel
این برنامه توسط دولت آلمان براي برچسبگذاري روي محصولات و خدمات صورت میگیرد.
استانداردهاي اين برچسب بسيار سختگيرانه و به تفكيك هر صنعت و محصول است و دائماً بهروزرساني ميشود.
در هر صنعت، مرجعي براي تشخيص ميزان رعايت استاندردها وجود دارد.
EPA
يك مؤسسه دولتي است که با هدف پيشنهاد قوانين زيستمحيطي به كنگره و همچنين، نظارت بر اجراي درست قوانين زيستمحيطي كنگره (براي مثال، قانون هواي پاك، قانون آب پاك، قانون فدرال استفاده از آفتكشها و ....) از دولت فدرال بودجه ميگيرد.
ECP
این برنامه توسط دولت كانادا تصويب شد و يك شيوه برچسبگذاري زيستمحيطي است که با هدف كمك به مصرفكنندگان براي تشخيص محصولات دوستدار محيط زيست صورت میگیرد.
در حال حاضر، 300 دسته محصول و 122 نوع برچسب زيستمحيطي در اين برنامه وجود دارد.
تاب آوری چیست؟
کیانی بختیاری در ادامه با تعریفی از تاب آوری، بیان کرد:
تاب آوری امکان تجهیز بهتر فناورانه تولید صنعتی با هدف افزايش ظرفيت توليد در برابر تحولات و تأمین و حمایت از زیرساخت هاي کلیدی در دوران بحران است.
تغییرات ژئوپلیتیکی و بحرانهای طبیعی مانند بیماری همه گیر کوید ۱۹ و توسعه فناوري و ... ايجاب مي كند زنجیره های ارزش راهبردی به اندازه کافی تاب آور شوند.
ظرفیت تولید تطبیق پذیر و فرآیندها و مدل هاي کسب وکار انعطاف پذیر شوند به ویژه در مواردی که زنجیره های ارزش نیازهای اساسی نظیر مراقبت های بهداشتی یا امنیت را تامين مي سازند.
انسان محوری ؛ ویژگی مهم صنعت نسل پنجم
وی همچنین بیان کرد:
رویکرد انسان محور یکی از مهمترین تحولات پارادایمی است که ویژگی بارز صنعت نسل پنجم به شمار می آید، این امر بدان معناست که در صنعت باید محدودیتهای اجتماعی در نظر گرفته شوند و از هیچیک از آنها صرف نظر نشود برای مثال محیط کاری سودمند و امن، احترام به حقوق كاركنان و الزامات مهارتی کارگران و...
کیانی بختیاری با بیان اینکه نقش جدید کارگران صنعت در صنعت نسل پنجم، تغییر قابل توجهی یافته است، افزود:
کارگران دیگر به عنوان »هزینه« در نظر گرفته نمی شوند، بلکه به عنوان »سرمایه ی« شرکت ها در نظر گرفته می شوند . این امر نشان می دهد که کارفرمایان به سرمایه گذاری در زمینه مهارتها، توانمندیها و رفاه کارکنان خود به منظور تحقق اهداف آنها علاقه مند هستند. چنین رویکردی بسیار متفاوت از صرفا ایجاد تعادل بین هزینه کارگران با درآمد مالی است و به بیان دقیق تر، سرمایه انسانی مطابق این رویکرد از ارزش بیشتری برخوردار است.
یک پیش شرط مهم صنعت نسل پنجم این است که به جای اینکه مردم به فناوری خدمات رسانی کنند، فناوری به مردم خدمات ارائه دهد.
در ساختار صنعتی، این امر بدان معناست که به جای اینکه کارگران به ِ طور پیوسته ناگزیر باشند که خود را با فناوری به سرعت متغیر وفق دهند، فناوری مورد استفاده در تولید با نیازها و تنوع کارگران صنعت تطبیق داده می شود. درنتیجه، توانمندی کارگران و جنبه همه شمولی محیط های کاری گسترش پیدا می کند. بدین منظور، کارگران باید در زمینه طراحی و به کارگیری فناوریهای صنعتی جدید ازجمله رباتیک و هوش مصنوعی مشارکت فعالانه داشته باشند.
5 ديوار بايد فرو بريزد
کیانی بختیاری با بیان اینکه براي تحقق جامعه 5.0 و صنعت نسل 5 در هر كشوري، پنج ديوار بايد فرو بريزد، اظهار داشت:
1. ديوار تفکر دولتی: براي تحقق جامعه 5.0، دولت بايد نقش خود را به برنامهريزي و قانونگذاري خلاصه كند و تا حد امكان، بدنه خود را به نفع تقويت زيرساختهاي اجتماعي كوچك كند.
2. ديوار قوانین باز دارنده: دولت بايد با مشاركت بخش خصوصي، كليه قوانين مخل نوآوري را كشف و حذف كند و همچنين با تصويب قوانين مشوق نوآوري، اكوسيستم نوآوري را در كشور خلق كند.
3. ديوار موانع نوآوري فناورانه: اين كار از طريق اصلاح نظام آموزشي ميسر ميشود. نظام آموزشي بايد از همان ابتدا خردسالان را به مهارتهاي فناورانه و نوآورانه تجهيز كنند.
4. ديوار عدمتعهد منابع انساني: منابع انساني در هر سطحي در كشور بايد خود را متعهد به بازآفريني جامعه بدانند.
5. ديوار عدم پذيرش كاربران: با مشاركت دادن شهروندان در طراحي و خلق نظامها، محصولات و خدمات ديجيتال، ميتوان بياعتمادي شهروندان به فناوريهاي شكلدهنده جامعه 5 .0 و صنعت نسل 5 را كاهش داد.
پيشنيازهاي تحقق جامعه 5.0 و صنعت نسل 5 در ايران:
وی همچنین پيشنيازهاي تحقق جامعه 5.0 و صنعت نسل 5 در ايران را در 9 بند عنوان کرد:
1. پرورش نيروي انساني و مدیران داراي مهارتهاي صنعت 4.0 و جامعه 5 در كشور
2. تغییر سبد مهارتی کارکنان و مدیران
3. استفاده از ابزار جدید اتوماسیونی و فرایند های استاندارد برای ارتقای تجارب کارکنان
4. تناسب قوانين و مقررات كشور با اقتضائات صنعت 4.0 و جامعه 5.0 با رویکرد توانمندسازی منابع انسانی
5. ایجاد و راهبری اکوسیستم های کاری
6. ایجاد اکوسیستم های حل مساله
7. بازتعریف نظام انگیزشی نخبه پرور و متناسب با خلق ارزش توسط مدیران و کارکنان
8. ایجاد اکوسیستم و پلتفرم های آموزش، پژوهش، فناوری و نوآوری بر اساس نیاز همه ذینفعان
9. توسعه زيرساختهاي فيزيكي و زيرساختهاي لجستيكي براي افزايش چابكي کارکنان و سازمان ها
الزامات سياستي جامعه 5 و نسل 5 صنعت
مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی در پایان الزامات سياستي جامعه 5 و نسل 5 صنعت را این چنین عنوان کرد:
بديهي است که دستگاههاي سياستگذار مي بايد با تدوين سياست هاي فرابخش، ميان بخش(افقي) و بخشي(عمودي) مسیر گذار جامعه را به سمت تاب آوري، پایداري و انسان محوري را ترسيم نمايند.
اسناد الزام آور سياستي و برنامه اي با نظام پايش دقيق مي بايد در راستاي توسعه مولفه ها كليدي انقلاب صنعتی چهارم ، جامعه 5 و صنعت نسل 5 تدوين و ابلاغ شود.
صنعت و دانشگاه باید نوآوری داشته باشند و به گونه ای تطبیق یابند که به سمت الگوی جدید اجتماعی و زیست محیطی سوق پيدا كنند تا بدین ترتیب بتواند همواره به عنوان موتور محرکه رونق جوامع عمل کنند.
نطام آموزشي بايد به سمت توسعه آموزش هاي مهارت هاي تفاوت آفرين در آموزش ابتدایی، آموزش عالی و آموزش فنی وحرفه ای براي بازار کار آینده گام بردارد.
امکان سنجي، ارزيابي وضع موجود صنايع و برنامه ريزي در راستاي ارتقای توانمندیهای فناورانه تولید و توسعه قابلیت های جدید فناوری در سراسر كشور با هدف حمایت از تاب آوری صنعتی برای رشد اقتصادی و اجتماعی گسترده تر و پایدارتر انها
آگاهي رساني در خصوص مفهوم صنعت 4 ، جامعه 5 و مولفه هاي صنعت 5 درمقاطع گوناگون آموزشي و بنگاههاي پيشران كشور
حمايت از توسعه مدل هاي کسب وکار جدید شرکتها و صنایع ازطریق خدمات سازی و سفارش خدمات توسط دولت
كمك به هوشمند سازي صنايع به كمك فناوري هاي انقلاب صنعتی چهارم ، جامعه 5 و صنعت نسل 5
كمك به بومی سازی زنجیره های تأمین و زنجیره های ارزش نوظهوركشورهاي پيشران در زمينه انقلاب صنعتی چهارم ، جامعه 5 و صنعت نسل 5